هنگامی که لایه‌های بیرونی پوست ضعیف می‌شوند، پوست به صورت خطی یا لکه دار کشیده می‌شود. پوست کشیده و ترک خورده، نازک‌تر و شفاف‌تر است و این باعث می‌شود رنگ، بافت و یکپارچگی آن قسمت از پوست با پوست طبیعی اطراف تفاوت داشته باشد.
برای بسیاری از خانم‌ها، استرچ مارک یا ترک‌های پوستی بخشی از زندگی است، مثلاً در دوران بلوغ، بارداری یا به خاطر کاهش وزن ظاهر می‌شوند. به همین دلیل، تعداد زیادی از خانم‌ها به دنبال راه‌هایی برای کاهش ظاهر این ترک‌ها هستند. اما آیا ایده‌ی رفتن تحت چاقوی جراحی برای ترمیم و رفع ترک‌های پوستی واقعاً گزینه‌ی مناسبی است؟
ترک‌های پوستی (استرچ مارک) چیست؟
ترک‌های پوستی ، که در حوزه پزشکی به عنوان استریا نیز شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی است که 50٪ تا 90٪ از کل خانم‌ها را به خود دچار می‌کند. آن‌ها فرم ناخوشایند و بدفرمی از اسکار هستند که در اثر فشار بیش از حدی که به روی درم (سطحی‌ترین لایه‌ی پوست) وارد می‌شود، ایجاد می‌شوند.
ظاهر ترک‌های پوستی در هر شخص و با توجه به تن پوست او متفاوت است. بسیاری از ترک‌های پوستی به دلیل ماهیت عروقی اسکار، با یک رنگ قرمز شروع می‌شود و به‌تدریج و به مرور به رنگ سفید یا نقره‌ای درمی‌آیند و محو می‌شوند. بیشتر تحقیقات پزشکی در مورد ترک‌های پوستی در مراحل تیرگی اولیه انجام می‌شود. پزشکان گزارش می‌دهند که درمان ترک‌های پوستی در اولین مراحل که هنوز قرمز یا بنفش هستند، مؤثر است.
زنان و مردان در هر سنی می‌توانند دچار این ترک‌های پوستی شوند. برخی از افراد در سنین خیلی پایین دچار آن‌ها می‌شوند و برخی دیگر دیرتر.
چه عواملی باعث ایجاد ترک‌های پوستی می‌شود؟
کشش پوست به دلیل افزایش سایز بدن و افزایش کورتیزون، همان چیزی است که باعث ایجاد ترک‌های پوستی می‌شود. کورتیزون یک هورمون استرس است که توسط غدد فوق کلیوی ایجاد می‌شود. به بیان ساده‌تر، لایه کلاژن موجود در درم پوست قادر به همگام شدن با افزایش سایز بدن نیست و در نتیجه باعث ایجاد کلاژن آسیب دیده می‌شود که پوست را شکافته می‌کند (ترک‌های پوستی در واقع اسکار و جای زخم هستند). شایع ترین علل ترک‌های پوستی شامل حاملگی، افزایش وزن، تمرینات وزنه برداری ، استفاده از برخی داروهای خاص و بیماری‌های خاص می‌باشند؛ این علل به شرح زیر می‌باشند:
- بارداری: بیشتر خانم‌ها (75٪) به دلیل رشد سریع شکم و یا سینه‌شان در دوران بارداری دچار ترک‌های پوستی می‌شوند. تغییرات هورمونی در دوران بارداری همچنین می‌توانند در ترک‌های پوستی بیشتر نقش داشته باشند.
- افزایش وزن: ترک‌های پوستی هنگامی ظاهر می‌شوند که وزن فرد به سرعت افزایش می‌یابد، یا جهش‌های رشدی در طی دوران بلوغ باعث ترک‌های پوستی در فرد نوجوان می‌شود. در واقع پوست در این دوره‌های رشد، زمان کافی برای تنظیم و کشش کافی را ندارد، بنابراین ترک‌هایی در پوست ایجاد می‌شود.
- تمرین با وزنه: افرادی که بدن‌سازی کار می‌کنند که رشد سریع عضلانی دارند، ممکن است به همین دلایل ذکر شده در بالا دچار ترک‌های پوستی شوند.
- مصرف برخی از داروها: قرص‌ها، کرم‌ها، لوسیونها یا سایر داروهای حاوی کورتیزون یا استروئیدها می‌توانند باعث ایجاد ترک‌های پوستی شوند.
- بیماری‌ها: سندرم کوشینگ و بیماری‌های غده آدرنال می‌توانند موجب ایجاد ترک‌های پوستی در کل بدن شوند. همچنین سندروم اِلرز- دانلوس و سندرم مارفان نیز باعث ایجاد ترک‌های پوستی می‌شوند.
سایر علل شایع
ترک‌های پوستی در خانم‌ها بیشتر از مردان رخ می‌دهد و این بیشتر به دلیل بارداری است. سایر علل شایع در ایجاد ترک‌های پوستی عبارت‌اند از:
- اضافه وزن داشتن یا چاقی مفرط
- جنس مؤنث بودن
- بارداری و زایمان کردن نوزادانی با جثه‌ی بزرگ‌تر
- استفاده از داروهای کورتیکواستروئید
- سابقه‌ی خانوادگی در ایجاد ترک‌های پوستی
- جهش‌های رشد سریع در دوران بلوغ
راه‌های درمانی ترک‌های پوستی
ترک‌های پوستی زخم‌های دائمی در زیر پوست هستند. و به همین دلیل ، ایده جراحی برای برداشتن ترک پوستی واقعاً وجود ندارد. با این وجود چندین روش وجود دارد که در به حداقل رساندن ظاهر آن‌ها کمک می‌کند.
“هدف از درمان ترک‌های پوستی این است که رنگ آن‌ها را به صورتی محو کند که همرنگ پس زمینه باشد و باعث رشد کلاژن در آسیب پوستی می‌شود تا دوباره آن را پر کند تا ظاهر فرورفته ی ترک‌های پوستی کاهش یابد.
بهترین گزینه درمانی برای شما به نوع پوست فیتزپاتریک (Fitzpatrick) شما بستگی دارد؛ این یک طبقه بندی علمی نوع پوست بر اساس رنگدانه های موجود در پوست است. در اینجا رایج‌ترین روش‌هایی که پزشکان برای کاهش ترک‌های پوستی استفاده می‌کنند و نحوه کارکرد آن‌ها شرح داده شده است:
کرم‌های برطرف کننده‌ی استرچ مارک
رایج‌ترین کرم‌های مخصوص ترک‌های پوستی حاوی ویتامین E ، ویتامین A ، کره کاکائو و کره گیاه شی است.
- مشتقات ویتامین A مانند Retin-A بیشتر شناخته شده است. ویتامین A یک آنتی اکسیدان طبیعی است که برای رشد پوست سالم بسیار مهم است. استروئیدهای استرسی مانند کورتیزول می توانند میزان ویتامین A را در پوست کاهش دهند. بنابراین، تجدید و تقویت ویتامین A با استفاده از این کرم‌ها به منظور جلوگیری از ترک‌های پوستی بسیار مهم است. ویتامین E نیز یک آنتی اکسیدان ضروری است که از پوست در برابر صدماتی مانند ترک‌های پوستی محافظت می‌کند.
- کره‌ی کاکائو روز به روز بیشتر به عنوان یک داروی مؤثر برای رفع ترک‌های پوستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کرم سفت و غلیظ، پوست را مرطوب کرده و به بدن کمک می‌کند تا اپیدرم هیدراته و سالم را حفظ کند که در جلوگیری از ترک‌های پوستی مفید است.
- کره‌ی گیاه شی (Shea) در تقویت پوست سالم و جلوگیری از ترک‌های پوستی نیز در بین نسل جوان محبوب است. این کرم به محافظت پوست در برابر آسیب ناشی از اشعه ماوراء بنفش و بهبود گردش خون کمک کرده و چربی‌های اساسی مورد نیاز پوست را برای محافظت در برابر ایجاد ترک‌های پوستی مجدداً ذخیره می‌کند.
در حالی که حوزه‌ی پزشکی، استفاده از کرم‌ها و لوسیونهای مخصوص ترک‌های پوستی را به عنوان یک درمان مؤثر برای آن‌ها کاملاً ترویج نمی‌دهد، اما مزایای استفاده از مرطوب کننده‌ها و ماساژها را تائید می‌کند. استفاده روزمره از کرم‌ها و ماساژ دادن آن‌ها روی پوست می‌تواند به افزایش گردش خون و جریان لنفاوی کمک کند و در نهایت باعث بهبود کلاژن سازی در پوست شود که برای محافظت در برابر ترک‌های پوستی ضروری است.
کرم‌های رفع ترک‌های پوستی قادر به کاهش چشمگیر ترک‌های پوستی نیستند زیرا اثر آن‌ها در لایه بیرونی پوست محدود است. ترک‌های پوستی ریشه در درم یا لایه میانی پوست دارند و بنابراین تنها با درمان هایی که به درم عمیق‌تر نفوذ می‌کند ، قابل درمان است. کرم‌های مخصوص ترک‌های پوستی در ایجاد سلامت کلی پوست مؤثر هستند و اگرچه ممکن است درمان خیلی خوبی برای ترک‌های پوستی نباشد ، اما احتمال ابتلا به آن‌ها را کاهش می‌دهند.
میکرونیدلینگ
“همه بیماران می‌توانند میکرونیدلینگ و میکرونیدلینگ با رادیو فرکانسی را تحمل کنند، زیرا این روش‌ها فاقد حساسیت نسبت به رنگ هستند و در واقع هیچ خطری جدی از ناهنجاری‌هایی در رنگ‌دانه‌ی پوست ندارند.” این روش‌ها با ایجاد زخم‌های عمیق بسیار ریزی در عمق 8 میلی‌متر تا زیر پوست انجام می‌شوند. این زخم‌های بسیار زیر به سرعت بهبود می‌یابند و کلاژن و الاستین جدید برای بازسازی این منطقه تولید می‌شوند. این درمان‌ها را می‌توان با تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) یا تزریق نانو چربی برای داشتن حداکثر تأثیر تقویت کرد. “
لیزر درمانی
تاکنون مؤثرترین درمان برای رفع ترک‌های پوستی ، لیزر درمانی بوده است. بسیاری از متخصصان پوست از لیزر درمانی هم برای ترک‌های پوستی برجسته و هم ترک‌های محو استفاده می‌کنند، لیزر درمانی جهت رفع ترک‌های پوستی، یک راه‌حل جامع برای کاهش ظاهر ترک‌ها از داخل به خارج است. لیزر درمانی به تقویت تولید کلاژن جدید کمک می‌کند، کلاژنی که هنگام تشکیل ترک‌های پوستی آسیب دیده است. هنگامی که پوست کلاژن جدید تولید می‌کند، ترک‌های پوستی پر شده، سفت و جمع می‌شوند و اندازه و عمق آن‌ها کاهش می‌یابد.
برای ترک‌های پوستی قرمز یا صورتی تیره ، پزشکان از لیزرهای عروقی استفاده می‌کنند که روی رگ‌های خونی متورم یا آسیب دیده در داخل ترک‌های پوستی متمرکز می‌شوند. هنگامی که عروق داخل ترک‌های پوستی برداشته می‌شود، ترک‌های پوستی محو می‌شود و دیگر خیلی سخت دیده می‌شوند. درمان‌های لیزری جهت رفع ترک پوستی معمولاً به چندین جلسه نیاز دارند.
پنج مرحله مشخص از درمان با لیزر عبارت‌اند از:
مرحله 1
ترکیب رنگ: وقتی ترک‌های پوستی شکل می‌گیرند ،
- ترک پوستی ممکن است حاوی تعداد زیاد و بیش از حدی سلول سازنده رنگدانه (ملانوسیت) باشد که باعث تیره تر شدن ترک پوستی نسبت به پوست اطراف می‌شود.
- ترک پوستی ممکن است حاوی مقدار زیادی از عروق باشد که باعث می‌شود ترک پوستی به رنگ بنفش ، قرمز یا صورتی تبدیل شود.
- ترک پوستی ممکن است بدون دو مورد بالا باشد و به همین دلیل ممکن است از پوست اطراف خود روشن‌تر باشد.
- بسته به سه مورد بالا، یک درمان خاص جدی باعث ایجاد و ترکیب رنگ ترک پوستی مطابق با پوست اطراف آن می‌شود.
مرحله 2
بازسازی کلاژن – شامل تبدیل کردن کلاژن ترک پوستی به کلاژن سالم می‌شود
مرحله 3
جمع شدن ترک پوستی – ترک پوستی از دو طرف جمع می‌شود و کاهش می‌یابد.
مرحله 4
تحریک تولید کلاژن جدید – ترک‌های پوستی با کلاژن سالم جدید پر می‌شود
مرحله 5
بازسازی سطح پوست (Resurfacing) – سطح ترک پوستی را صاف می‌شود تا با پوست اطراف خود یک سطح گردد.
در حدود 3 تا 5 جلسه لیزر درمانی، ترک‌های پوستی روشن‌تر و محو می‌شوند و دلیل آن، این واقعیت است که بافت اسکار عملاً بهبود یافته و به جای اینکه فقط پوشانده شود، کاملاً از بین می‌رود .
جراحی برشی پوست
“تنها عمل جراحی برای رفع ترک‌های پوستی ، جراحی برش پوست است (بریدن پوست حاوی ترک‌های پوستی). این عمل در واقع فقط در مواقع خاص انجام می‌شود، به خصوص در مواردی که مقدار قابل توجهی از پوست ترک‌دار وجود دارد.” انجام این عمل در حین عمل‌های جراحی زیبایی و کاهش شکم و یا در عمل لیفت ران یا لیفت بازو بسیار رایج است. اما انجام یک عمل بریدن پوست دارای ترک‌های پوستی صرفاً برای از بین بردن ترک‌های پوستی، بسیار بعید است زیرا جای زخم ناشی از جراحی واقعاً ارزش آن را ندارد. “
روش‌های تزریقی
“روش‌های درمانی غیر تهاجمی، امیدی برای کاهش ظاهر ترک‌های پوستی دارند و این روش‌ها می‌توانند شامل تزریق مستقیم Sculptra رقیق (TM) یا (Radiesse (TM به ترک‌های پوستی باشند.” . این دو نوع فیلر، به عنوان حجم دهنده‌های زیستی شناخته شده‌اند. برخلاف فیلرها (ژل) اسیدهیالورونیک -HA (مانند Restylane ، Juvederm) ، این دو حجم دهنده‌ی زیستی کلاژن قدیمی را کنار می‌زنند و درم آسیب دیده را پر می‌کنند. “این روش‌های درمانی را می‌توان در ترکیب با سایر روش‌ها استفاده کرد.
“درمان‌های ترکیبی بهترین نتیجه را می‌دهند، زیرا عوامل مختلفی را که در ایجاد ترک‌های پوستی درگیر هستند، درمان می‌کنند. اما همیشه باید به یاد داشته باشید که با این روش‌ها این ترک‌های پوستی هرگز به طور کامل از بین نمی‌روند.”
کدام روش برای درمان استرچ مارک بهتر است؟
کارشناسان بر این باورند که هیچ یک از این درمان‌ها، ترک‌های پوستی را به طور کامل از بین نمی‌برد. ” در بیان این درمان‌ها، قطعاً باید از کلمه‌ی ” کاهش” یا ” بهبود” استفاده کرد نه ” رفع” “. هدف این درمان‌ها، بهبود رنگ و بافت پوست و سفت‌تر شدن کلاژن در پوست است. برای ارزیابی این درمان‌ها بهتر است با یک جراح پلاستیک معتبر مشورت کنید. “برخی از عواملی که هنگام انتخاب بهترین درمان برای ترک‌های پوستی خود باید در نظر گرفته شوند:
- طول عمر ترک‌های پوستی
- مدت زمان درمان
- هزینه درمان
- انتظاراتی که فرد باید از درمان داشته باشد (باید بدانید معمولاً فقط تا حدی مؤثر است)
آیا درمان ترک‌های پوستی عوارض دارد؟
این روش‌ها بی‌خطر هستند. ” اگر به دست پزشکان متخصص و مجرب انجام گیرند، همه این روش‌ها بی خطر هستند. ترک‌های پوستی ضعیف‌تر از پوست طبیعی‌اند و برای جلوگیری از عوارض، باید با ملایمت بیشتری کنترل و درمان شوند.”
“توجه به این نکته حائز اهمیت است که بیشتر بیماران برای به دست آوردن بهترین نتیجه به درمان‌های متعدد احتیاج دارند و بر این اساس باید بودجه لازمی را اختصاص دهند.”
اگرچه این روش‌ها ارزان نیستند، اما خبر خوب این است که این رویه‌ها زمان بهبودی و نقاهت بسیار کمی دارند. عمده‌ی بهبودی‌ها کمتر از 1 هفته طول می‌کشد و نتایج کامل در 6 ماه پس از اتمام درمان قابل مشاهده است.
درمان خانگی ترک‌های پوستی
گروهی از داروهای خانگی برای ترک‌های پوستی وجود دارد که می‌توانند این مشکل را برطرف کنند و یکی از بهترین روش‌های درمانی برای ترک‌های پوستی ، درمان‌های خانگی می‌باشند.
ژل آلوئه ورا
خواص ضد پیری که ژل آلوئه ورا دارد ، مطمئناً برای از بین بردن ترک‌های پوستی قابل استفاده است. این ژل همچنین نرم کننده پوست است که به خلاص شدن از شر هر نوع اسکار کمک می‌کند. این روش در دوران بارداری حائز اهمیت است. فقط کافی است ژل آلوئه ورا را بر روی بخش‌هایی از پوستتان که دچار مشکل شده‌اند بمالید. سپس آن را تا 5 دقیقه روی پوست خود نگه دارید و بعد از آن می‌توانید آن را بشویید.
ترکیب خیار و آب لیمو
آب لیمو حاوی ویتامین C است که به کاهش اسکار کمک می‌کند و آب خیار باعث خنک شدن پوست شما می‌شود. آب لیمو و آب خیار را با هم مخلوط کنید. این مخلوط را روی قسمت آسیب دیده بمالید و قبل از شستشو 15 دقیقه روی ناحیه بگذارید.
ماسک زردآلو
زردآلو دارای خاصیت لایه برداری بسیار خوبی است که این خاصیت می‌تواند در بهبود ترک‌های پوستی مؤثر واقع شود. 2 یا 3 عدد زردآلو بردارید، آن‌ها را برش داده و هسته‌ی آن‌ها را بیرون بیاورید. میوه را له کرده تا خمیر شود. این ماسک را بر روی مناطق دارای ترک پوستی بمالید و بگذارید برای 15 دقیقه روی محل بماند. با استفاده از آب گرم ، آن را بشویید و این کار را هر روز به مدت یک ماه تکرار کنید تا نتیجه بگیرید.
سفیده تخم مرغ و روغن زیتون
سفیده تخم مرغ سرشار از پروتئین است که به بهبود ترک‌های پوستی کمک می‌کند، در حالی که روغن زیتون پوست را مغذی نگه میدارد. دو عدد سفیده تخم مرغ را خوب بزنید. حتماً باید ناحیه موردنظر تمیز باشد. سفید تخم مرغ را روی ناحیه آسیب دیده بمالید. بگذارید خشک شود. سپس با آب سرد آن را بشویید. بعد از آن روغن زیتون را روی محل بمالید. این کار را دو بار در هفته تکرار کنید
روغن کرچک
روغن کرچک (کاستور) با مصرف خانگی، یک درمان طبیعی برای مشکلات پوستی مانند ترک‌های پوستی و خطوط ریز است. روغن کرچک را روی ترک‌های پوستی بمالید و آن را با حرکت دایره‌ای ماساژ دهید. با استفاده از یک پارچه نخی تمیز، ناحیه را کاملاً بپوشانید. سپس برای مدت زمان 10 دقیقه آن منطقه را گرم کنید(با یک پد یا حوله گرم). این کار را هر دو هفته دو بار تکرار کنید.
5 نکته برای جلوگیری از ترک‌های پوستی در خانه
برای پیشگیری از بروز ترک‌های پوستی بهتر است:
- بدنتان را پر آب نگه دارید! نوشیدن حداقل 8 لیوان آب در روز باعث افزایش خاصیت ارتجاعی در پوست شما می‌شود که به محافظت در برابر ترک‌های پوستی کمک می‌کند. اگر مقدار زیادی کافئین مصرف می‌کنید ، باید بیش از 8 لیوان توصیه شده آب بنوشید؛ این نکته را به عنوان بخشی از روش محافظت در برابر ترک‌های پوستی حتماً رعایت کنید.
- تمام تلاش خود را کنید تا در طول دوران بارداری به آرامی وزن تان را افزایش دهید تا پوست خیلی سریع کشیده نشوید. پزشکان می‌گویند افزایش وزن سالم بسته به BMI شما، در هر جا بین 25-35 پوند است. افزایش تدریجی وزن باعث می‌شود پوست بدن به تدریج کشیده شود و این احتمال بروز ترک‌های پوستی را کاهش می‌دهد.
- پوستتان را نخارانید! حتی اگر پوستتان خارش داشته باشد ، خراشیدن مناطقی که کشش دارند و احتمالاً بروز ترک‌های پوستی در آن‌ها است، می‌تواند آسیب بیشتری به پوست وارد کند. این نواحی از بدن را باید به آرامی ماساژ داد به طوری که خراشیده نشود. ماساژ مناطقی که احتمال ترک‌های پوستی را دارند باعث ایجاد گردش خون و افزایش جریان لنفاوی و رشد سریع سلول می‌شود و این باعث می‌شود پوست به طور طبیعی کشیده شود.
- روزانه از کرم‌های مخصوص ترک‌های پوستی استفاده کنید. استفاده روزانه از کرم یا پمادهای تخصصی می‌تواند به کاهش احتمال بروز ترک‌های پوستی کمک کند.
- حتماً تحرک کافی داشته باشید. داشتن یک برنامه‌ی منظم ورزشی باعث بهبود سلامتی کلی شما شده و احتمال افزایش وزن و ترک‌های پوستی را کاهش می‌دهد. ورزش باعث تقویت پوستی بدون ترک می‌شود.
