زگیل تناسلی، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عفونی مقاربتی است که به دلیل ابتلا به ویروس پاپیلومایی انسانی (HPV) در ناحیه تناسلی یا اطراف مقعد ایجاد می‌شود. ویروس HPV بیش از سی نوع مختلف دارد و باعث ایجاد زگیل‌های تناسلی می‌شود. هرچند ویروس HPV به عنوان عامل ابتلا به سرطان دهانه رحم شناخته می‌شود، اما دو سویه HPV که عمدتاً عامل ایجاد زگیل تناسلی هستند، با زگیل‌های عامل ابتلا به سرطان دهانه رحم تفاوت دارند.
روش‌های سرایت زگیل تناسلی
زگیل تناسلی از طریق تماس پوستی مستقیم منتقل می‌شود؛ این تماس می‌تواند رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا هر نوع رابطه جنسی دیگری باشد که در آن تماس پوستی مستقیم بین فرد دارای زگیل و فرد سالم برقرار می‌شود. زگیل تناسلی بلافاصله بعد از آلوده شدن به ویروس به وجود نمی‌آید و زگیل گاهی ماه‌ها بعد از انتقال ویروس ایجاد می‌شود. تاخیر در ایجاد شدن زگیل باعث می‌شود که تشخیص فرد انتقال دهنده ویروس دشوار شود.
بنابراین تنها راه برای پیشگیری از انتقال زگیل تناسلی جلوگیری از تماس پوستی مستقیم است. حتی زمانی که از کاندوم استفاده می‌شود، هنوز احتمال سرایت ویروس وجود دارد. زگیل تناسلی ممکن است روی آلت تناسلی یا واژن یا پوست اطراف این ناحیه‌ها ایجاد شود؛ بااین توصیف کاندوم نمی‌تواند تمام ناحیه‌های احتمالی تشکیل زگیل را بپوشاند و خطر سرایت زگیل حتی در صورت استفاده از کاندوم همچنان وجود دارد.
زگیل به صورت زائده‌هایی برجسته ایجاد می‌شود. زگیل ممکن است به صورت تکی یا گروهی ایجاد شود و بیمار زگیل‌ها را به صورت سخت و زبر شدن پوست احساس می‌کند.
محل تشکیل شدن زگیل‌های تناسلی
زگیل تناسلی بانوان
زگیل تناسلی خانم‌ها معمولاً در نقاط زیر به وجود می‌آید:
- دور فرج
- روی دهانه رحم
- داخل واژن
- داخل مقعد
- اطراف مقعد یا واژن
زگیل تناسلی آقایان
زگیل تناسلی آقایان معمولاً در نقاط زیر تشکیل می‌شود:
- روی آلت تناسلی
- بالای پا
- داخل میزراه (مجرای خروج ادرار)
- روی کیسه بیضه (اسکروتوم)
اغلب زگیل‌های تناسلی بدون درد هستند و تنها مشکل مهمی که ایجاد می‌کنند، به ظاهر ناخوشایند آنها مربوط می‌شود. بااین حال اگر زگیل در منقطه‌ای حساس تشکیل شده باشد و ملتهب شود، بیمار دچار ناراحتی می‌شود. اگر خود یا همسرتان دچار زگیل تناسلی شدید، بهتر است به کلینیک سلامت جنسی مراجعه کنید. اگر شرایط زیر درباره‌تان صدق می‌کند، غربالگری بیماری‌های عفونی مقاربتی (STI) برایتان بسیار مهم خواهد بود:
- اگر با فرد جدیدی رابطه جنسی محافظت نشده داشته‌اید.
- اگر خود یا همسرتان با فرد دیگری رابطه جنسی محافظت نشده داشته‌اید.
- چنانچه علائمی دارید که احتمال می‌دهید ناشی از ابتلا به عفونت‌های مقاربتی جنسی باشد.
تشخیص زگیل تناسلی
متخصص با انجام یک معاینه ساده می‌تواند زگیل تناسلی را تشخیص بدهد. اگر زگیل داخل واژن یا مقعد باشد، پزشک به ترتیب از اسپکولوم یا پروکتوسکوپ برای معاینه دقیق استفاده خواهد کرد.
ویروس پاپیلوم انسانی و سرطان دهانه رحم و مقعد
بعضی سویه‌های HPV باعث عفونت دهانه رحم می‌شوند و سلول‌های این ناحیه را تغییر می‌دهند. این تغییرات را می‌توان با انجام تست غربالگری دهانه رحم شناسایی کرد؛ همچنین این تغییرات سلولی ممکن است در خانم‌هایی دیده شود که هرگز زگیل تناسلی آشکاری نداشته‌اند. این سلول‌ها غالباً بدون درمان به وضعیت عادی برمی‌گردند، اما ناهنجاری‌ها گاهی اوقات باقی می‌مانند و احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را در آینده افزایش می‌دهند. خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم در صورت سیگاری بودن بیمار افزایش می‌یابد. خوشبختانه با درمان سلول‌های ناهنجار می‌توان از ابتلا به سرطان پیشگیری کرد. متداول‌ترین سویه‌های ویروس HPV که خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم و مقعد را افزایش می‌دهند، سویه‌های 16 و 18 HPV هستند. سویه‌های 16 و 18 HPV عامل 70 درصد موارد سرطان دهانه رحم و مقعد هستند. سرطان دهانه رحم یکی از شایع‌ترین سرطان‌های قابل پیشگیری در خانم‌ها است. امروزه تست غربالگری جدید دهانه رحم جایگزین تست پاپ اسمیر شده است؛ انتظار می‌رود که با انجام دادن این تست میزان پیشگیری از سرطان دهانه رحم بیش از 30 درصد افزایش داشته باشد. تست غربالگری دهانه رحم مانند تست پاپ اسمیر است، بااین تفاوت که وجود ویروس HPV در این تست بررسی می‌شود. غربالگری‌های دهانه رحم یا تست‌های HPV هر پنج سال یک بار بر روی خانم‌های 25 ـ 74 ساله انجام می‌شود. توصیه می‌شود که نخستین غربالگری دهانه رحم دو سال پس از تست پاپ اسمیر انجام شود و اگر نتیجه آن نرمال بود، پس از آن غربالگری هر پنج سال یک بار انجام شود.
درمان زگیل تناسلی
اگر بدن بتواند با ویروس HPV مبارزه کند و آن را شکست بدهد، زگیل تناسلی قابل مشاهده گاهی اوقات خودبه خود از بین می‌رود، بااین حال ممکن است زگیل مدتی طولانی باقی بماند یا اندازه یا تعداد آن بیشتر شود. اگر زگیل تناسلی ناراحت کننده دارید یا صرفاً دوست ندارید که این زائده زشت را روی بدنتان ببینید، می‌توانید برای درمان آن به متخصص پوست مراجعه کنید. البته چون درمان زگیل تناسلی لزوماً عفونت HPV عامل ایجاد زگیل را از بین نمی‌برد، ممکن است زگیل تناسلی دوباره به وجود بیاید.
درمان دارویی زگیل تناسلی
داروهای موضعی مختلفی برای درمان زگیل تناسلی وجود دارد که از بعضی از آنها می‌توانید در خانه استفاده کنید.
- کوندیلوکس (پودوفیلین و پودوفیلوکس): کوندیلوکس نوعی داروی گیاهی آنتی میتوتیک (ضدمیتوز و تکثیر سلولی) است که از تقسیم سلولی بافت زگیل تناسلی جلوگیری می‌کند. در نتیجه رشد زگیل متوقف می‌شود و زگیل در نهایت می‌افتد. پزشک تنها فردی است که می‌تواند داروی پودوفیلین را روی زگیل تناسلی بزند، چون به این ترتیب اطمینان حاصل می‌شود که دارو به درستی روی زگیل زده می‌شود و پوست دارو را جذب نمی‌کند.
- پودوفیلوکس: پودوفیلوکس حاوی همان ترکیبات فعال پودوفیلین است، با این تفاوت که مصرف این دارو در خانه ایرادی ندارد.
- ایمی‌کیمود (آلدارا، زیکلارا): ایمی کیمود نوعی بهبود دهنده سیستم ایمنی است که توانایی بدن را برای مقابله با زگیل تناسلی و دیگر مشکلات پوستی افزایش می‌دهد. مصرف این کرم موضعی در خانه ایمن است. چند هفته طول می‌کشد تا کرم اثر کند و ممکن است عوارضی مانند سرخی، سوزش و تحریک پوست به وجود بیاید.
- ورگن (سینکاتچینز): ورگن عصاره چای سبز است که برای درمان زگیل تناسلی در خانه به کار برده می‌شود، البته هنوز مطالعات بالینی نشان نداده است که تاثیرگذاری و ایمنی پماد ورگن از دیگر داروهای موضعی زگیل تناسلی چقدر بیشتر یا کمتر است. استعمال ورگن باعث بروز واکنش‌های پوستی مختلف می‌شود و مصرف آن برای بیماران دارای سیستم ایمنی ضعیف، برای مثال بیماران مبتلا به ایدز یا HIV توصیه نمی‌شود.
- تری کلرواستیک اسید و بی‌کلرو استیک اسید پروتئین‌های زگیل تناسلی را از بین می‌برد و زگیل را طی واکنشی شیمیایی می‌سوزاند.
از آنجایی که این داروها می‌توانند به بافت سالم آسیب بزنند، فقط پزشک باید آنها را استعمال کند.
کرایوتراپی
زگیل تناسلی در عمل کرایوتراپی با نیتروژن مایع منجمد می‌شود تا بافت زگیل در دمای پایین از بین برود. زگیل هفته‌ای یک بار با نیتروژن مایع یا یخ خشک فریز می‌شود. از آنجایی که ممکن است خودتان زگیل را نبینید، لازم است درمان را تا زمانی که پزشک لازم می‌داند، ادامه بدهید.
لیزردرمانی، دیاترمی و جراحی
عمل‌های جراحی مختلفی نیز به جز درمان دارویی برای از بین بردن زگیل تناسلی انجام می‌شود. درد و تاول به طور موقتی در ناحیه درمان و به موازات التیام یافتن پوست ایجاد می‌شود. بعضی زگیل‌های تناسلی را می‌توان با وسایل جراحی برید و از پوست جدا کرد. پزشک ابتدا ناحیه زگیل را بی‌حس می‌کند، سپس زگیل را می‌برد و در نهایت زخم را بخیه می‌زند تا به خوبی التیام پیدا کند.
روش‌های غیردارویی برای درمان زگیل‌هایی به کار برده می‌شوند که در ناحیه‌های دور از دسترس قرار دارند، بسیار بزرگ و پراکنده‌اند، در برابر درمان‌های دیگر مقاوم بوده‌اند یا استفاده از روش‌های دیگر برای درمان آنها عوارض جانبی بسیاری را به بیمار تحمیل کرده است. چون این روش‌ها ویروس HPV را از بین نمی‌برد، ممکن است زگیل بعد از درمان دوباره به وجود بیابد. اگر درمان‌های دیگر موفقیت‌آمیز نباشد یا دسترسی به زگیل دشوار باشد، جراحی با لیزر (سوزاندن زگیل با لیزر) توصیه می‌شود.
الکتروسرجری
در روش الکتروسرجری یا الکتروکوتری از جریان برق برای سوزاندن زگیل استفاده می‌شود. پزشکان این عمل را گاهی در کنار جراحی بریدن زگیل برای از بین بردن زگیل‌های بزرگ انجام می‌دهند؛ پزشک در این درمان ترکیبی ابتدا بخش اعظم زگیل را می‌برد، سپس باقیمانده زگیل را با الکتروکوتری می‌سوزاند.
پیشگیری از زگیل تناسلی
سویه‌های 6 و 11 ویروس پاپیلوم انسانی عامل به وجود آمدن تقریباً 90 درصد زگیل‌های تناسلی هستند. با تزریق واکسن HPV می‌توانید از خودتان در برابر این ویروس‌ها محافظت کنید.
رعایت توصیه‌های زیر نیز به جلوگیری از ایجاد زگیل تناسلی کمک می‌کند:
- استفاده از کاندوم هنگام برقراری رابطه جنسی: البته توجه داشته باشید که کاندوم نمی‌تواند کاملاً از شما در برابر ویروس HPV محافظت کند، چرا که احتمال سرایت ویروس و زگیل روی پوستی که با کاندوم پوشیده نشده است، وجود دارد.
- برقراری رابطه جنسی با تعداد افراد محدود
- نداشتن رابطه جنسی با فردی که فعالیت‌های جنسی پرخطری مانند داشتن رابطه با چند نفر یا برقراری رابطه جنسی در ازای دریافت پول یا مواد مخدر دارد.
- خودداری از مصرف الکل و دخانیات: مصرف الکل و دخانیات احتمال ایجاد زگیل تناسلی را افزایش می‌دهد.
چنانچه زگیل تناسلی به صورت فیزیکی برداشته شود، پوست حین عمل تحریک می‌شود و 4 ـ 6 هفته طول می‌کشد تا ناحیه درمان کاملاً التیام پیدا کند.
پیشگیری از انتقال زگیل تناسلی
بهتر است در زمانی که زگیل تناسلی دیده می‌شود، رابطه جنسی نداشته باشید تا زگیل تناسلی را به دیگران منتقل نکنید. همچنین توصیه می‌شود که در زمان درمان زگیل تناسلی و مدتی پس از آن نیز رابطه جنسی نداشته باشد.
روش‌های درمان زگیل توسط پزشک تجویز می‌شود و نباید خودسرانه برای درمان زگیل از داروهای غیرتجویزی استفاده کنید. نمی‌توان به راحتی پیش‌بینی کرد که آیا زگیل بعد از درمان دوباره ایجاد می‌شود یا خیر. برخی بیماران فقط یک بار دچار زگیل می‌شوند و زگیل هرگز دوباره عود نمی‌کند، حال آن که بقیه بارها با زگیل روبه‌رو می‌شوند. اگر زگیل تناسلی بعد از درمان دوباره ایجاد شود، به راحتی نمی‌توان گفت که آیا زگیل در نتیجه عفونت جدید HPV ایجاد شده یا عفونت اولیه علت ایجاد زگیل است.
