میخچه در اثر فشار، مالش و سایش مداوم پوست پا ایجاد میشود. شایع‌ترین دلیل ایجاد میخچه یا پینه کف پا استفاده از کفش با اندازه نامناسب است. میخچه بیشتر در قسمت کنار و نوک انگشتان پا و همچنین زیر پنجه پا ایجاد میشود. امکان دارد میخچه سفت و خشک و یا نرم باشد. در بیشتر موارد میخچه و پینه با گذشت زمان و در اثر کاهش مالش و سایش پوست بهبود پیدا می‌کنند. البته در صورت عدم اطمینان از علت ایجاد میخچه و یا در صورت وجود ابتلا به دیابت بایستی به پزشک متخصص پوست مراجعه شود.
میخچه و پینه کف پا
در اثر ایجاد میخچه و پینه، پوست سفت و ضخیم میشود. میخچه می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن ایجاد شود، ولی معمولاً در پا، دست‌ها و انگشتان بیشتر مشاهده میشود.
میخچه
میخچه معمولاً کوچک و گرد می‌باشد و معمولاً بر روی نوک یا کنار انگشتان ایجاد میشود. میخچه دارای انواع مختلفی می‌باشد:
- میخچه سخت: این نوع میخچه‌ها قسمـت‌های سفتی از پوسـت هستـند که معمولاً درون بخش بزرگتــری از پوسـت ضخیم شده ایجاد میشوند. میخچه سفت بر نوک انگشتان و در قسمت‌هایی که استخوان بر پوست فشار می‌آورد ایجاد میشود.
- میخچه نرم: این نوع میخچه‌ها به رنگ سفید یا خاکستری هستند و دارای بافت نرم‌تری می‌باشند. میخچه نرم بین انگشتان ایجاد میشود.
- میخچه دانه‌ای: میخچه‌های دانه‌ای کوچک هستند و معمولاً در قسمت کف پا ایجاد میشوند.
پینه
پینه در قسمت‌های سفت و ضخیم پوست ایجاد میشود. پینه‌ها بزرگتر از میخچه می‌باشند و شکل نامنظم‌تری دارند. میخچه بیشتر در قسمت کف پا و در قسمت‌های استخوانی که وزن بر روی آن قرار دارد (پاشنه، انگشت شست، زیر پنجه و کنار پا) ایجاد میشوند. وجود مقداری پینه در کف پا طبیعی است.
امکان دارد پینه‌ها بر روی دست‌ها نیز ایجاد شوند. برای مثال ممکن است بر روی نوک انگشتان نوازندگان سازهای موسیقی یا دستان ورزشکاران ژیمناستیک و وزنه‌بردارها پینه ایجاد شود.
نحوه ایجاد میخچه کف پا
میخچه در اثر مالش یا سایش مداوم و وارد شدن فشار بر روی پوست ایجاد میشود. میخچه معمولاً در قسمت‌های استخوانی یا بخش‌های برجسته پا به وجود می‌آید.
با ضخیم شدن پوست در قسمت میخچه و پینه، در واقع بدن از لایه زیرین پوست در مقابل سایش و فشار محافظت می‌کند.
چه کسانی بیشتر در معرض ایجاد میخچه هستند؟
وجود موارد زیر احتمال ایجاد میخچه کف پا را افزایش میدهد:
- وجود عارضههایی که باعث تغییر راستا و وضعیت طبیعی استخوان پا میشوند؛ مانند التهاب مفاصل پا، انحراف شست پا، زائده استخوانی یا عارضه انگشت چکشی
- وجود یک یا چند مورد از دلایل ایجاد میخچه که در این مقاله ذکر شد
- راه رفتن بدون جوراب
- استفاده از کفشهای تنگ
- مصرف سیگار
شایع‌ترین دلایل ایجاد میخچه پا
دلایل ایجاد میخچه عبارتند از:
- استفاده از کفش با اندازه نامناسب. این مورد شایع‌ترین علت ایجاد میخچه در قسمت جلوی پا می‌باشد. استفاده از کفش تنگ باعث سایش پوست میشود. زنانی که از کفشهای پاشنه بلند استفاده می‌کنند در اثر سایش پوست پا در زمان راه رفتن بیشتر در معرض ایجاد میخچه قرار دارند.
- ایستادن، راه رفتن و دویدن برای مدت طولانی
- فعالیت‌های جسمانی و ورزشی یا مشاغلی که باعث وارد آمدن فشار بر پا میشوند
- راه رفتن با پای پرهنه
- استفاده از کفش بدون جوراب
- جمع و مچاله شدن جوراب زیر پا در کفش
- راه رفتن در وضعیت نامناسب بدنی – راه رفتن بر روی لبه داخلی یا خارجی پا
- فعالیت‌های جسمانی که باعث سایش مداوم پوست دست و انگشتان میشود.
- وجود ناهنجاری‌های ساختاری (عارضه انگشت چکشی، ناهنجاری‌های مادرزادی)
علائم میخچه کف پا
علائم شایع میخچه کف پا عبارتند از:
- سفت شدن بخشی از پوست که در معرض سایش یا فشار مداوم قرار دارد
- برآمدگی‌های کوچک و گرد در قسمت‌های سفت و ضخیم پوست
- کاهش حساسیت به لمس در پوست مجاور میخچه
- دردناک بودن برآمدگی‌های ایجاد شده در قسمت کف و انگشتان پا
- بروز درد، قرمزی و تاول
آیا میخچه پا باعث ایجاد درد میشود؟
میخچه در برخی از مواقع باعث ایجاد درد میشود. امکان دارد میخچه در ابتدا دردی ایجاد نکند ولی ممکن است با گذشت زمان ضخامت آن افزایش پیدا کند و دردناک شود. همچنین امکان دارد محل برآمدگی میخچه به لمس و فشار حساس باشد. در برخی از مواقع شکافهایی در پینه کف پا ایجاد میشوند که میتوانند دردناک باشند. میخچه یا پینه در صورت عفونی شدن معمولاً دردناک میشوند.
عوارض ناشی از میخچه کف پا
امکان دارد در اثر عدم درمان اندازه میخچه پا افزایش پیدا کند. همچنین ممکن است میخچه یا پینه کف پا عفونی شوند. در این صورت دردناک شده و راه رفتن را برای شخص دشوار می‌کنند. در این صورت بایستی از روش درمانی مناسب و در برخی از مواقع از جراحی استفاده شود.
تشخیص پینه کف پا
تشخیص میخچه کف پا دشوار نیست و به این منظور به انجام هیچ آزمایشی نیاز نمی‌باشد. معمولاً پزشک به کمک معاینه می‌تواند میخچه را تشخیص دهد. پزشک شغل، مدت زمان پیاده‌روی و ایستادن و نوع فعالیت‌های بیمار را ارزیابی می‌کند. در صورتی که میخچه در پا ایجاد شده باشد، پزشک وضعیت بدنی بیمار، نحوه راه رفتن او و کفشهای مورد استفاده بیمار را بررسی می‌کند.
راه‌های درمان میخچه پا
انتخاب روش مناسب درمانی به علائم و علت ایجاد میخچه بستگی دارد.
خارج کردن تجمع و انباشتگی پوست
خارج کردن تجمع و انباشتگی پوست جهت درمان میخچه روش موثری محسوب میشود. به این منظور موارد زیر بایستی انجام شوند:
- پای خود را در آب گرم قرار دهید تا زمانی که پوست نرم شود – معمولاً برای مدت 5 تا 10 دقیقه
- یک سنگ پا یا سوهان ناخن را مرطوب کنید
- زمانی که پوست پا همچنان نرم است، به آرامی سنگ پا یا سوهان ناخن را در امتداد میخچه حرکت دهید تا بافت مرده برداشته شود. مراقب باشید که به پوست آسیب وارد نکنید. در غیر این صورت امکان دارد منجر به خونریزی و عفونت شود.
- روزانه از کرم مرطوب‌کننده یا لوسیون بر روی میخچه استفاده کنید. همچنین می‌توانید از محصولات حاوی اوره، اسید سالیسیلیک یا آمونیوم لاکتات استفاده کنید. این مواد باعث نرم شدن پوست میشوند.
استفاده از پد درمانی
در برخی از مواقع از پد مخصوص دایره‌ای شکل در اطراف میخچه پا استفاده میشود. پد و دیگر محصولات درمانی مربوط به میخچه و پینه پا از داروخانه قابل تهیه هستند. پد درمانی از بروز حساسیت جلوگیری کرده و باعث بهبود درد و فشار میشود.
استفاده از کفش با اندازه و شکل مناسب
در صورت وجود میخچه بایستی از کفش‌هایی استفاده شود که در قسمت نوک انگشتان دارای فضای کافی باشد. بهتر است بعد از ظهر و ساعات پایانی روز برای خرید کفش اقدام شود چرا که در این موقع پاها کمی متورم میشوند.
کوتاه نگه داشتن ناخن‌های پا
ناخن‌های بلند باعث میشوند که انگشتان پا به قسمت جلوی کفش فشار داده شوند و سبب سایش پوست پا میشوند. به این منظور ناخن‌ها بایستی کوتاه نگه داشته شوند. گوشه ناخن‌های پا نبایستی به صورت گرد کوتاه شوند.
نکاتی در ارتباط با بهبود و درمان میخچه
- در صورتی که میخچه دردناک شود، می‌توانید به مدت 10 تا 20 دقیقه از پک سرد جهت کاهش درد و ورم استفاده کنید.
- هیچ‌گاه برای خارج کردن میخچه از ابزار تیز استفاده نکنید.
- در صورت ابتلا به دیابت، گردش ضعیف خون، بروز هر گونه عفونت یا داشتن پوست حساس به منظور درمان میخچه بایستی به پزشک مراجعه شود.
آیا برای درمان میخچه می‌توان از داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک استفاده کرد؟
داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک جهت درمان میخچه حاوی مواد شیمیایی قوی هستند. در صورتی که این داروها به مقدار دقیق استفاده نشوند، امکان دارد باعث آسیب‌دیدگی پوست سالم اطراف میخچه شوند. در صورت ابتلا به دیابت جهت درمان میخچه حتماً بایستی به پزشک مراجعه شود.
آیا برای درمان میخچه به جراحی نیاز است؟
میخچه در بیشتر موارد با رعایت نکاتی که در این مقاله ذکر شد قابل درمان است. در صورت وجود ناهنجاری ساختاری در پا یا انگشتان که به طور مکرر منجر به ایجاد میخچه یا پینه شود امکان دارد به جراحی نیاز باشد. در این صورت جراح بایستی بافت استخوان را خارج کرده و یا وضعیت قرارگیری استخوان را تغییر دهد. همچنین در صورتی که میخچه بسیار دردناک شود یا مانع راه رفتن به صورت طبیعی شود نیز بایستی از جراحی استفاده شود.
جلوگیری از ایجاد میخچه
معمولاً تا زمانی که عارضه‌ای ایجاد نشده باشد، افراد چندان توجهی به پاهای خود نمی‌کنند. با توجه و مراقبت کافی، در بیشتر موارد از ایجاد میخچه و پینه پا جلوگیری میشود. جهت جلوگیری از ایجاد میخچه پا موارد زیر بایستی در نظر گرفته شوند:
- از کفش‌هایی با اندازه مناسب استفاده کنید. کفش باید از پا محافظت کرده و پاشنه کفش نیز بایستی ضربه و فشار را جذب کند. در قسمت جلوی کفش بایستی فضای کافی جهت جلوگیری از سایش انگشتان وجود داشته باشد. به همین علت نباید از کفشهای پاشنه بلند استفاده شود. این نوع کفشهای سبب فشردگی و سایش انگشتان میشوند. همچنین از استفاده از کفش‌هایی با پاشنه سفت و محکم خودداری کنید.
- همراه با کفش از جوراب استفاده کنید. اندازه جوراب باید مناسب باشد تا زیر انگشتان پا جمع و مچاله نشود.
- در صورت وجود میخچه کف پا امکان دارد پزشک استفاده از کفی مخصوص در کفش را توصیه کند. کفی کفش فشار را به طور مساوی در قسمت کف پا تقسیم کرده و در نتیجه از بروز میخچه جلوگیری می‌کند.
- در زمان انجام فعالیت‌های شدید جسمانی و یا کار با مواد زبر و سنگین از دستکش استفاده کنید تا به دست‌ها و انگشتان آسیب وارد نشود.
- پاهای خود را روزانه بررسی کرده و آن‌ها تمیز نگه دارید. پاها را با آب گرم و صابون بشویید، آن‌ها را خشک کرده و سپس از کرم مرطوب‌کننده پا استفاده کنید تا پوست لطیف و نرم نگه داشته شود.
- ناخن‌های خود را همیشه کوتاه نگه دارید.
- با پای برهنه پیاده‌روی نکنید.
- در صورتی که پاهایتان عرق می‌کند، می‌توانید از پودر ضد تعریق پا استفاده کنید تا پاها خشک نگه داشته شوند.
