به تعریق بیش از حد در اصطلاح پزشکی هایپرهیدروزیس گفته میشود. معمولاً بدن برای تنظیم حرارت بدن عرق تولید می‌کند. گاهی اوقات اعصابی که غدد تعریقی را کنترل می‌کنند به شدت فعال شده و عرق زیادی تولید میشود. این مسئله تأثیری شگفت انگیر بر اعتماد بنفس شخص دارد و می‌تواند بر کیفیت زندگی شخص نیز تأثیر گذار باشد. یکی از تازه ترین درمان‌ها تزریق سم بوتولونیوم (بوتاکس) به ناحیه‌ای است که بیش از حد عرق می‌کند. اگر مشکل تعریق شما پس از تجویز داروهای ضد عرق برطرف نشد، ممکن است بتوانید از درمان بوتاکس بهره‌مند شوید. بوتاکس دارای تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای افرادی است که به مقدار بسیار زیاد از زیر بغل خود عرق می‌کنند. همچنین ممکن است از این ماده به صورت “آف لیبل” برای کاهش تعریق در سایر نواحی همچون دست‌ها، پاها و صورت نیز استفاده شود.
استفاده دارو به صورت آف لیبل به معنای استفاده از دارو برای موردی است که با آنچه برای درمان آن تأیید شده است فرق می‌کند. در این صورت، یعنی بوتاکس از همان تعداد آزمایشات شدید و سخت برای تأیید اثرگذاری آن بر درمان تعریق بیش از حد در سایر نواحی بدن عبور نکرده است.
کلینیک رازی متخصص در کنترل تعریق بیش از حد یا هایپرهیدروزیس است. تیم کارکنان حرفه‌ای و ماهر کلینیک زیبایی رازی قادرند یک ارزیابی جامع از مشکل شما انجام داده و هایپرهیدروزیس را تشخیص دهند. آنها می‌توانند در مورد گزینه‌های درمانی مختلف اطلاعاتی را ارائه کنند، از جمله لوسیون‌ها و قرص‌های تجویزی، درمان‌های بدون نسخه، تزریق بوتاکس (سم بوتولونیوم) و یا در صورت لزوم، جراحی. تشخیص هایپرهیدروزیس در جلسه مشاوره با پزشک تعیین میشود و پزشک مورد مشورت با شما درباره درمان‌های مناسب خواهد بود. عواملی که در ادامه می‌آید بر درمان هایپرهیدروزیس تأثیرگذار است:
- سن، سلامت عمومی و تاریخچه پزشکی بیمار
- علت هایپرهیدروزیس
- قدرت تحمل داروها، درمان‌ها یا فرآیند به خصوص
- انتظارات نسبت به دوره بیماری
- شدت بیماری
- ترجیح بیمار
علل هایپر هیدروزیس چیست؟
هایپرهیدروزیس را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد، بسته به این آیا می‌توان علت واضح آن را تشخیص داد یا خیر. این دو دسته به هایپرهیدروزیس اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند.
هایپرهیدروزیس اولیه
هایپرهیدروزیس اولیه هیچ علت مشخصی ندارد.
اگرچه مشخص نیست که چرا این عارضه بروز می‌کند ولی تصور میشود که در نتیجه وجود مشکلی در بخشی از سیستم عصبی به نام سیستم عصبی سمپایتک این عارضه بروز می‌کند و همچنین ممکن است ژن‌های شما نیز نقشی در آن داشته باشند.
سیستم عصبی سمپاتیک
سیستم عصبی سمپاتیک اکثر عملکردهایی در بدن را کنترل می‌کند که نیازی به توجه شما ندارند، همچون حرکت غذا در بدن و حرکت ادرار به خارج از کلیه و داخل مثانه.
همچنین سیستم عصبی سمپاتیک شبیه یک ترموستات عمل می‌نماید. اگر سیستم عصبی سمپاتیک احساس کند که درجه حرارت بدن بیش از حد بالاست، یک سیگنال را از مغز به میلیون‌ها غدد تعریق در بدن می‌فرستد تا عرق تولید کنند. عرق روی پوست خنک شده و باعث پایین آمدن حرارت بدن میشود.
تصور میشود که در موارد هایپرهیدروزیس اولیه، مغز سیگنال‌هایی را به غدد اکرین می‌فرستد، با این که هیچ نیازی به خنک شدن بدن وجود ندارد.
ژن‌ها
در برخی موارد، هایپرهیدروزیس به طور ظاهری در اعضای یک خانواده رخ می‌دهد، که این نشانگر احتمال وجود یک جهش ژنتیکی است. جهش ژنتیکی زمانی رخ می‌دهد که دستورالعمل‌های ژنتیکی در سلول‌های فرد دچار تغییرات شوند، که می‌تواند عملکرد طبیعی بدن را تحت تأثیر قرار دهد. برخی از این جهش‌های ژنتیکی ممکن است به ارث برسند و از والدین به فرزندان انتقال یابند.
هایپرهیدروزیس ثانویه
اگر علت هایپرهیدروزیس را بتوان تشخیص داد، به آن هایپرهیدروزیس ثانویه می‌گویند.
هایپرهیدروزیس ثانویه می‌تواند عوامل گوناگونی داشته باشد، از جمله:
- بارداری
- یائسگی – یعنی زمانی که پریود ماهانه زنان برای همیشه متوقف میشود
- اضطراب
- قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
- غده تیروئید بیش فعال (بیش فعالی تیروئید)
- چاقی
- داروهای خاص – از جمله برخی از داروهای ضد عرق، پروپرانولول، پیلوکارپین و بتانکول
- مستی ناشی از مصرف الکل یا نئشگی ناشی از مصرف مواد مخدر یا خماری الکل یا مواد مخدر برای کسانی که به این مواد معتاد هستند.
- برخی از عفونت‌ها، همچون سل و ویروس HIV
- بیماری پارکینسون
- اختلالاتی در سلول‌های خون یا مغز استخوان مثل هوجکین لیمفوما (سرطانی در گلبول‌های سفید خون)
هایپرهیدروزیس ثانویه غالباً ناگهانی‌تر از هایپرهیدروزیس اولیه بروز می‌کند و تمام بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
تزریق بوتاکس چگونه برای درمان هایپرهیدروزیس اولیه و ثانویه موثر است؟
بوتاکس به وسیله مسدود کردن اعصابی که مسئول فعال‌سازی غدد تعریق در بدن هستند، عمل می‌کند. عموماً سیستم عصبی در صورت افزایش دمای بدن، غدد تعریق را فعال می‌کند تا بدن را خنک کند. اما در افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس، اعصابی که سیگنال‌ها را به غدد تعریق منتقل می‌کنند، بیش از حد فعال هستند. با تزریق بوتاکس به ناحیه‌ای از بدن که عرق می‌کند، اعصاب به طور مستقیم فلج می‌شوند. این باعث میشود که سیگنال‌ها به غدد تعریق نرسد و شما عرق نمی‌کنید. لازم به ذکر است که بوتاکس تنها از عرق کردن در ناحیه‌ای که تزریق شده است جلوگیری می‌کند.
در کجا از بوتاکس می‌توان استفاده کرد؟
جدیداً بوتاکس تنها برای درمان تعریق زیر بغل تأیید شده است. در تحقیقات به عمل آمده، بوتاکس به شدت در درمان تعریق زیر بغل موثر بوده است. البته پزشکان بصورت “آف لیبل” از بوتاکس برای درمان سایر نواحی بدن نیز استفاده می‌کنند.
این مطالعات دریافته‌اند که بوتاکس به طرز موفقیت آمیزی عرق کف دست را در 80 الی 90 درصد موارد درمان می‌کند. با این وجود، این درمان‌ها به اندازه درمان زیر بغل دوام نخواهند داشت. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که بوتاکس برای درمان تعریق پیشانی بهترین نتیجه را دارد. تزریق بوتاکس در این ناحیه می‌تواند عرق کردن را تا 75 درصد کاهش داده و برای حدوداً پنج ماه دوام داشته باشد.
محققان بر این باورند که بوتاکس می‌تواند به کاهش تعریق کف پاها نیز کمک کند، با این که مطالعات کمی روی این مسئله انجام شده است. مشکل اصلی آن است که تزریق در پاها به طرز چشمگیری دردناک‌تر از تزریق در سایر نواحی بدن است.
تزریق بوتاکس چه حسی دارد؟
تزریق بوتاکس هنگامی که به دست یک درمان‌گر مجرب انجام شود بهترین نتیجه را در پی خواهد داشت. تزریق خیلی طول نمی‌کشد و می‌توان بصورت سرپایی آن را در مطب پزشک تکمیل کرد. پزشک داروی بوتاکس را با یک سوزن ظریف دقیقا زیر سطح پوست تزریق می‌کند. شما چندین تزریق را دریافت می‌کنید که طبق یک الگوی شبکه‌ای اطراف ناحیه مورد نظر تزریق میشود. پزشک ممکن است به شما دارو یا عاملی برای پیشگیری از درد بدهد، مثل یخ یا عامل بی حس کننده.
می‌توانید به محص تمام شدن تزریق بوتاکس به سر کار و فعالیت روزانه خود بازگردید. پزشک ممکن است از شما بخواهد تا برای یک جلسه پیگیری به مطب مراجعه کنید تا نتایج تزریق را بررسی کرده و در صورت لزوم تزریق تکمیلی انجام شود.
برای تزریق بوتاکس چگونه آماده شوم؟
تزریق بوتاکس عملی ساده و سریع است که در مطب پزشک انجام میشود. پزشک معمولاً از شما خواهد خواست تا دو الی سه روز پیش از مراجعه از شیو کردن زیر بغل خود خودداری کنید. اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید، پزشک احتمالاً از شما خواهد خواست تا چند روز پیش از تزریق مصرف این داروها را قطع کنید تا از کبود شدن ناحیه تزریق پیشگیری شود. درباره هر دارویی که مصرف می‌کنید پزشک خود را در جریان بگذارید و مصرف هیچ دارویی را قطع نکنید مگر آن که پزشک از شما بخواهد.
تزریق بوتاکس چقدر هزینه دارد؟
هزینه تزریق بوتاکس بسته به شرایط و محل زندگی شما به طرز چشمگیری متغیر است. اگر چندین ناحیه را در بدن درمان کنید، هزینه تزریق می‌تواند هزینه بالایی شود. متأسفانه تزریق می‌تواند پرهزینه بوده و همیشه تحت پوشش بیمه نیز نخواهد بود. می‌توانید با پزشک یا بیمه گذار خود صحبت کنید تا تزریق‌های بوتاکس را تحت پوشش قرار دهند.
خطرات و عوارض جانبی این تزریق چیست؟
تحقیقات زیادی برای ارزیابی بی خطر بودن بوتاکس انجام گرفته است. اکثر افراد به خوبی می‌توانند آن را تحمل کنند. عوارض احتمالی جانبی عبارتند از:
- درد، یا کبودی در محل تزریق
- سردرد
- علائم مشابه آنفولانزا
- افتادگی پلک (در تزریق به صورت)
- خشکی چشم یا اشک ریزش (در تزریق به صورت)
عوارض جانبی جدی تزریق بوتاکس به شدت نادر است. عوارض جانبی جدی هنگامی رخ می‌دهد که بوتاکس تمام بدن را تحت تأثیر قرار دهد. این مسئله می‌تواند چند ساعت، چند روز یا حتی چند هفته بعد از تزریق روی دهد. عوارض جانبی جدی نادر عبارتند از:
- ضعف عضلانی در سرتاسر بدن
- مشکلات بینایی
- سختی در تنفس
- عدم کنترل بر مثانه
پس از تزریق چه انتظاراتی می‌توان داشت؟
می‌توانید بلافاصله بعد از دریافت تزریق‌های بوتاکس به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید. دو الی هفت روز طول می‌کشد تا در نواحی درمان شده تعریق متوقف شود. برای خشکی کامل تا دو هفته زمان لازم است.
اثرات بوتاکس موقتی است، یعنی در آینده نیز باید تزریق را مجدداً انجام دهید. برای تعریق زیر بغل، خشکی می‌تواند بین 4 تا 14 ماه طول بکشد. نتایج تعریق کف دست و پا به این اندازه دوام نخواهد داشت و احتمالاً باید درمان را در حدود 6 ماه بعد تکرار کنید.
حدود دو هفته بعد از درمان، پس از کامل شدن تأثیرات بوتاکس باید به پزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم تزریق تکمیلی را انجام دهد. در این جلسه پزشک تزریق‌های “تکمیلی” را در نواحی تزریق نشده انجام می‌دهد.
روش های درمانی تعریق بیش از حد علاوه بر بوتاکس چیست ؟
علیرغم تأثیرات منفی و جدی که هایپرهیدروزیس بر زندگی کسانی که به این بیماری دچارند دارد، اکثر این افراد به دنبال درمان نیستند. عموماً افراد مبتلا به هایپدرهیدروزیس موضعی از کودکی با این مشکل کنار آمده‌اند. بعد از کنار آمدن با تعریق بیش از حد، دیگر به دنبال درمانی برای مشکل خود نمی‌گردند.
این مسئله بسیار بد است زیرا امروزه درمان‌های موثری برای هایپرهیدروزیس وجود دارد. اگرچه هیچ درمانی بی نقص نیست، داروهای هایپرهیدروزیس و فرآیندهای درمانی آن می‌تواند به بسیاری از مبتلایان به این عارضه کمک کند.
برخی از درمان‌گرهای عمومی و پزشکان عمومی با سایر درمان‌ها برای هایپرهیدروزیس موضعی آشنا هستند، از جمله این درمان‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داروهای ضد عرق بدون نسخه: این داروها را می‌توان روی دست‌ها و پاها و همچنین زیربغل استفاده کرد. هایپرهیدروزیس که با داروهای بدون نسخه قابل کنترل باشد نیازی به ویزیت توسط پزشک نخواهد داشت. حتی می‌توان از ضد عرق در زمان خواب نیز استفاده کرد.
- ضد عرق‌های تجویزی: اکثر افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس با وجود استفاده از ضد عرق‌های بدون نسخه باز هم عرق می‌کنند. پزشک می‌تواند دارویی با قدرت بیشتر تجویز کند، یعنی داروهای ضد عرقی که بر پایه نمک آلومینیوم ساخته شده‌اند. این داروها می‌توانند برای موارد خفیف تعریق بیش از حد موثر باشند.
داروهای پیشرفته‌تر برای هایپرهیدروزیس عبارتند از:
- یونتوفورزیس: این درمان شامل گذاشتن دست‌ها یا پاها در یک تشت آب است که از آن یک جریان خفیف الکتریکی عبور می‌کند. این درمان نیازمند درمان مکرر است ولی غالباً در کاهش تعریق موثر است.
- سیستم میرادرای: این دستگاه از انرژی الکترومغناطیس استفاده می‌کند تا به طور دائمی غدد تعریق زیر بغل را نابود کند. استفاده از این درمان در سایر نواحی بدن مورد تأیید نیست.
- داروهای هایپرهیدروزیس خوراکی نیز می‌تواند تعریق بیش از حد را کاهش دهد، اگرچه عوارض جانبی آنها دائماً استفاده از آنها را محدود می‌کند.
- در موارد بسیار شدید، ارجاع به یک جراح نیز یکی از گزینه‌هاست. عمل‌های جراحی برای درمان هایپرهیدروزیس در دسترس است و می‌تواند کاملاً موثر باشد. این عمل‌ها غالباً عوارض جانبی نیز دارند و تنها به عنوان آخرین راه چاره به آن نگاه میشود.
